Johan Radstake dirigent †

bron Tekst:
Artikel in de Reklame Wischpost 16 februari 1993
bron Foto's en documenten:
Archief: Johan Radstake 

Linus Johan Radstake dirigent roepnaam Johan Radstake †

 

Silvolde - In de wijde omgeving is, zegt hij, bijna geen koor of hij heeft er wel voor gestaan. Terborg. Etten, Ulft, Gendringen, maar ook Neede, Haaksbergen, Hummelo, noem maar op.

 

De in maart 1924 in Heelweg geboren Johan Radstake
dirigeerde 38 jaar achtereen het Ettense gemengde koor Volharding

 

 

 

Vele jaren dirigeerde hij de Nederlandse Hervormde Zangvereniging "Eendracht" uit Gendringen.

 

 

Tijdens een korte vakantie in het Sauerland in 1964 kwam Johan Radstake in kontakt met Erich Funke voorzitter van een mannenkoor uit Herscheid. Dit was het begin van een jarenlange viendschapsband tussen het koor "De Eendracht" in Gendringen en "MGV Constantia" uit Herscheid.
Over en weer werden verschillende bezoeken afgelegd.
in 1978 ging het koor "de Eendracht" het 100 jarig bestaan van "MGV Constantia" opluisteren.

 

 

 

In Silvolde is hij 44 jaar dirigent van het gemengd koor Kunst en Vriendschap geweest. Van 1949 tot 1993.

 

 

Het Terborgse mannenkoor Artis Sacrum zag hem 28 jaar achtereen de dirigeerstok zwaaien.

 

 

 

 

 

 

Onderscheiding:

 

 

Onlangs liet hij weten dat hij, met zijn 70-ste verjaardag in zicht, wil stoppen. maar vindt zo gauw maar iemand anders...
Voor de hand liggende vraag: hoe is het nu allemaal zo gekomen? In Heelweg waar hij opgroeide, was destijds op cultureel gebied weinig te beleven en de radio telde nog nauwelijks mee. Johan Radstake: "Mijn eerste kennismaking met muziek was het zangkoor in Heelweg. Dat maakte op mij als kind grote indruk. vroeger op school maakte je een verlanglijstje voor Sinterklaas. Ik zette daar een fluit op, of een mondorgel. toen ik die kreeg speelde ik daar ook meteen op. Bij volksfeesten met muziek, op de zomerdag, was ik niet weg te slaan. Ooit kreeg ik een harmonica die een rijksdaalder kostte. Later werd dat een accordeon. Ik was al 16 toen ik voor het eerst pianoles kreeg."

Na de lagere school ging hij in een fabriek aan het werk. Mee helpen de kost verdienen voor het gezin, dat ging vroeger zo.

 

In de oorlog zat hij een paar jaar ondergedoken bij een boer in Etten, hij kreeg TBC en moest toen de oorlog over was 3 jaar  kuren. In de tijd dat hij ziek was volgde hij een cursus harmonicaleer. Radstake zegt nu: "Daar heb ik nog elke dag profijt van." Uiteindelijk kon hij in 1949 pas echt muziek gaan studeren. Bij Jaques Reuland in Almelo, de latere directeur van het Zwols Muzieklyceum. Johan Radstake vertelt:

"Hij stoomde mij klaar voor het examen koordirigent. Voordat ik moest onderduiken had ik ook twee jaar pianoles gehad bij Johan Ormel in Terborg. Hij dirigeerde verschillende koren. Hij overleed direct na de oorlog en ik heb het dirigeren toen eigenlijk zo'n beetje van hem overgenomen."

Familie  traditie

In de Achterhoek wordt tot de dag van vandaag heel wat afgezongen, het wemelt er van de koren. We praten erover waarom dat zo is. Johan Radstake: "Zo'n 65 jaar geleden werden er her en der koren opgericht, niet alleen in de grotere plaatsen, maar ook in de buurtschappen. Waarom gingen de mensen zingen? Misscien door toedoen van een schoolmeester of van een enthousiaste dirigent. Je moet bedenken dat er toen veel minder mogeijkheden waren om je te vermaken dan tegenwoordig. Zingen zat ook vaak in de familie, in bepaalde families zingen ze allemaal. er zijn heel wat koren waarin zingende families domineren.
Een van de eerste keren dat hij dirigeerde was toen er in Heelweg op hun buurt nieuwe mensen kwamen wonen. Die kregen een serenade van een hals over kop geformeerd dubbelkwartetje. Johan Radstake: "Wat later was Roel Bosman, de dirigent van het koor in Heelweg eens verhinderd bij een repetitie. Hij zei tegen mij: begin jij alvast maar, dan neem ik het later wel over. Hij heeft, toen hij was binnengekomen, mij eerst nog een poosje door laten gaan en zei daarna tegen mij: Jij hebt het in de vingers. Toen had ik het lef om in 1949 hier in Silvolde te solliciteren als dirigent bij Kunst en Vriendschap. Ik kwam 3 maanden op proef, maar het klikte vanaf de eerste minuut.

Ook operettes

Koorrepetities, vertelt hij, verliepen toen heel anders dan tegenwoordig, omdat er andere stukken werden gezongen dan nu.
Liederen van Schubert, bijvoorbeeld, waren vaste prik. Er werd ook meer a capella (zonder muziekbegeleiding) gezongen dan thans. Wat Kunst en Vriendschap betreft, dit koor ging zo'n jaar of 20 terug, ook operettes instuderen, de Zigeunerbaron van Strauss, Der Vögelhändler van Zeller, Grafin Maritza van Kallmann. Johan Radstake: "toen we die operettes op het repertoir namen zijn we een beetje van a capella afgestapt. We doen het nog wel hoor, bij bijvoorbeeld een kerstprogramma, maar tegenwoordig doen we toch wel veel met orkestbegeleiding. Van het Achterhoeks Salon orkest uit Doetinchem.
Hij vertelt over zangconcoursen waar hij elk jaar met door hem gedirigeerde koren heen ging. Zenuwslopende toestanden waren dat vaak. Een dirigent doet er alles aan om met zijn koor zo hoog mogelijk te eindigen. Een tweede prijs (260 tot 300 punten van de jury) is eigenlijk een tegenvaller, om over een derde prijs (minder dan 260 punten) maar te zwijgen. Maar Kunst en Vriendschap haalde heel wat eerse prijzen, eindigde herhaaldelijk met meer dan 360 punten (dan krijgt een koor "lof van de jury") en behaalde zelfs een keer 379 punten.
"Homogeniteit", zegt de ervaren dirigent Radstake; "homogeniteit is voor een koor erg belangrijk; er mogen geen stemmen uitsteken. Tegenwoordig komt het vaak voor dat in een gemengd koor de dames overheersen. Mannen vormen vaak samen een mannenkoor. Maar waar het gaat om Kunst en Vriendschap is het hier altijd wel goed verlopen."

Overwicht

Een vrij lange, beetje statige man, deze Johan Radstake, met een soort van zelfsprekend overwicht dat sommige mensen kenmerkt en dat je als dirigent eigenlijk wel moet hebben. Een veelzijdig man ook, want hij dirigeert niet alleen

 

 

 

arrangeert en heeft ettelijke composities op zijn naam staan. Zegt over zichzelf: "Ze weten met mij geen raad, want niets in de muziek is mij vreemd. Ik speel bijvoorbeeld ook kerkorgel, Bach en Purcel.

 

 

 

De romantiek ligt mij heel erg, ik voel mij ook een romanticus.

 

Weer iets heel anders is dat ik voor de muzikale begeleiding zorg bij de carnavalsvereniging. Het Foekepotkoor en de solisten komen hier dan in de schuur oefenen.

Hij noemt het een voorrecht dat hij bij zijn Silvoldse koor altijd kon beschikken over goede solisten. In de begintijd was dat Dien Albers, nu al in de 80. Ook Ali Tuenter verzorgde veel solo's, net als Astrid Heuvels en Gerda Vriezen. Een ander voorrecht was voor hem dat hij zo'n 40 jaar mocht samenwerken met Jan Albers, nu erevoorzitter. Composities die hij schreef werden, met tekst van Jan Steen uit Terborg, herhaaldelijk uitgegeven. Door toedoen van het Gronings Mannenkoor kwam een van de composities van Johan Radstake zelfs op de grammofoonplaat. Op diezelfde plaat staan ook stukken van Grieg en Schubert.
Johan Radstake: Daar ben ik dus in goed gezelschap. Waarna best vermeld mag worden dat ettelijke door hem opgeleide zangers het ver schopten.

 

Zoals bijvoorbeeld Hans Vriezen, die bij Johan Radstake op het koor zat en van hem ook muziektheorie kreeg. Vriezen, die zijn verdere opleiding volgde bij de bekende soliste Antoinnette Tiemesse, is tegenwoordig verbonden aan de Opera van Regensburg. 

Hij zal nog wel even doorgaan, deze Johan Radstake, die zelf zegt: "Bij Kunst en Vriendschap moet je een dirigent hebben die het aankan, die leiderscapaciteiten heeft en zelf piano kan spelen. Jawel, ik wil zo onderhand stoppen met het grote werk, maar ik kan ze natuurlijk niet zomaar in de steek laten. " Zijn 70 ste verjaardag zal vast een groot en vooral muzikaal feest worden. Wellicht net zo iets als toen hij enkele jaren terug 40 jaar dirigent was. Alle huidige en voormalige koorleden kwamen opdagen, waardoor het een complete reunië werd, uiteraard met veel muziek en zang.